女子两年十次骗婚敛财终落网 被押回舟山受审

Орталы? Азия – Азияны? ?шк? аума?ында орналас?ан таби?ат айма?ы. Батысы мен солт?ст?к-батысында ТМД елдер? ?аза?стан, ?ыр?ызстан, ?збекстан, Т?ж?кстан, Т?р?кменстан, солт?ст?г?нде Мо??олия, ?ытайды? солт?ст?к-батыс б?л?г? орналас?ан. О?т?ст?к-батысы мен о?т?ст?г?н Ау?анстан, П?к?стан, ?нд?станны? солт?ст?к б?л?ктер?, орталы?ы мен шы?ысын ?ытай алып жатыр.
Сипаттама
[??деу | ?айнарын ??деу]Аума?ы 6 млн. км2. Жер бедер? ?иыршы? тасты ж?не ??мды ш?г?нд?лермен жабыл?ан ?р т?рл? би?кт?ктег? жазы?тар мен оларды ?оршай орналас?ан би?к тау жоталарынан т?рады. Геоморфологиялы? ерекшел?г?не ?арай Орталы? Азия батыстан шы?ыс?а ?арай созыла орналас?ан 3 орографиялы? белдеуден т?рады. Солт?ст?к таулы белдеу ??рамына Сарыар?а, Мо??ол Алтайы, Хангай, Хэнтэй тау жоталары, тау аралы?ында орналас?ан Жо??ар жазы?ы, ?ры??ай, Еб?н?р, т.б. ?р? к?лдерд?? ?азанш???ырлары к?ред?. Орта белдеуге Тянь-Шань тауы ж?не би?кт?г? 1000 – 2000 м болатын к?тер??к? жазы?тарда жат?ан Гоби, Алашань, Бейшань ж?не Тарим ойысында?ы Такла-Макан ш?лдер? к?ред?. Би?к Орталы? Азия ??рамына орташа би?кт?г? 4000 – 5000 м-ге жетет?н Памир, Куньлунь, Гиндукуш, ?ара?орым, Тибет, Гандисышан тауларынан т?ратын би?к тау ж?йелер? жатады. Кен байлы?тарынан: Сарыар?ада мыс, молибден, вольфрам, к?м?р; Куньлунь тауларында нефрит; Тибет, Куньлунь, Наньшань, Хангай тауларында шашыранды алтын, тем?р кен?, м?най, ?алайы, молибден, вольфрам; Хэнтэй тауларында бирюза, топаз; Жо??ар жазы?ында, Тарим, Цайдам, Турфан ойыстарында м?найды?, тас к?м?р, ас т?зы мен глаубер т?зыны? мол ?орлары бар.

?ыста жо?ары, жазда т?мен ?ысымны? ы?палында болуына, м?хиттардан ?те ?ашы? орналасуына, тау жоталарымен ?оршалып о?шаулануына байланысты климаты тым континентт?к ж?не ??р?а?. Айма?ты? басым б?л?г?нде жылды? ауа температурасыны? айырмасы 500С-?а дей?н жетед?. ?а?тарды? орташа температурасы –10 – 250С, ш?лдеде солт?ст?к пен орталы? б?л?кте 20 – 250С, Тибет таулы ?ыратында 100С. Айма?ты? 3/4 б?л?г?нде жылды? жауын-шашын м?лш. 100 – 200 мм, тау жоталарында 300 – 500 мм, о?т?ст?к-шы?ысында муссонны? ы?палымен 1000 мм-ден арты? жауын-шашын т?сед?. Жылды? буланушылы? к?рсетк?ш? 2000 мм шамасында. Тау ж?йелер?н?? к?пш?л?г?нде м?з басу тарал?ан. М?з басуды? аса ?р? орталы?тары: ?ара?орым (Сиачен м?зды?ы, ?зынды?ы 72 км), Тянь-Шань (О?т?ст?к ?н?лшек м?зды?ы, ?зынды?ы 57 км), Мо??ол Алтайы (Потанин м?зды?ы, ?зынды?ы 20 км) таулары. ?р? ?зендер? Хуанхэ, Янцзы, Меконг, Салуин, Брахмапутра, Инд, Ерт?с, Селенга, Амур м?хит алабына жатса, Тарим, ?ле Эдзин-Гол ?зендер? т?йы? к?лдерге ??яды, ??м?а с???п кетед?. Орталы? Азияны? солт?ст?г? (Мо??олия мен Жо??ар жазы?ында) мен о?т?ст?г?нде (Тибетте) к?лдер к?п орналас?ан. ?р? т?зды к?лдер?: Кукунор (аума?ы 4200 км2), Убсу-Нур (аума?ы 3350 км2), Бал?аш (17,7 мы? км2); т?щы к?лдер?: Хубсугул (аума?ы 2620 км2), Хар-Ус-Нур (аума?ы 1486 км2), Зайсан (1,79 мы? км2), Ба?ырашк?л (аума?ы1380 км2), Далайнор (аума?ы 1100 км2) .
Орталы? Азия?а нег?з?нен ш?лейт ж?не ш?лд? ландшафт т?н. Солт?ст?к-шы?ысында ыл?ал м?лшер?н?? артуына ?арай дала ж?не орманды дала белдем? тара?ан. Ш?лд?? с?р топыра?ы, сорта? топыра?, та?ыр кездесед?, т?йы? т?зды к?лдер айналасында ??р?а?шылы? ?сер?нен ?алыптас?ан ке? ал?апты сорлар тара?ан. Мо??олияны? солт?ст?г?ндег? тау беткейлер?нде тауды? ?о?ыр орман топыра?ы, Гоби ш?раттары (оазис) мен жер асты су к?здер? шы?атын тау алды б?ктерлер?нде тауды? шал?ынды ?ара топыра?ы, т?ра?ты а?ыны бар ?зен а??арларында шал?ынды топыра? т?рлер? ?алыптас?ан.
?с?мд?к ж?не жануарлар д?ниес?
[??деу | ?айнарын ??деу]Айма?ты? солт?ст?г?нде далалы? ?с?мд?ктер (селеу, жусан, ши), тау жоталарыны? солт?ст?к беткейлер?нде таулы-тайгалы? (Мо??олия тауларында бал?ара?ай, Куньлунь мен Тянь-Шань тауларында шырша, арша) орман кездесед?, би?к б?л?г?нде субальп? ж?не альп? шал?ыны ?сед?. ?зен а??арларында евфрат к?ктерег?, жиде, шыр?ана?, тобыл?ы, ?амыс, т.б. ?с?мд?ктер ?алы? то?ай ??райды. Жануарлар д?ниес?нен т?я?ты жануарлар, кем?руш?лер мен ??стар ?те к?п. Т?я?ты ?р? жануарлардан Тибетте ?одас, Жо??ар жазы?ында ек? ?ркешт? т?йе, Гобиде – Пржевальский жыл?ысы жабайы т?р?нде са?талып ?ал?ан. Жырт?ыштардан гималай аюы, барыс, с?леус?н, ?ас?ыр, т.б. т?рш?л?к етед?. Орта Азия аума?ын к?птеген халы?тар мекендейд?. Айма?ты? батысында т?рк? халы?тары (?аза?тар, ?ыр?ыздар, ?й?ырлар, т.б.) солт?ст?г?нде мо??ол халы?тары (халкалар, ойраттар, буряттар), Тибет, Наньшань, Кукунор ма?ында тибетт?ктер шо?ырлан?ан; айма?ты? барлы? б?л?г?нде дерл?к ?ытай хал?ы басым. “Орта Азия” ??ымын география тарихына XIX ?асырды? ая?ында нем?с ?алымы А.Гумбольд енг?зд?. [1] [2]
Тарихы
[??деу | ?айнарын ??деу]Орталы? Азия (Ке?естер ода?ыны? ыдырауынан кей?н)
[??деу | ?айнарын ??деу]
Орталы? Азия – Ке?ес Ода?ыны? ыдырауы н?тижес?нде б?рын?ы Орта Азия республикалары мен ?аза?стан аума?ында пайда бол?ан геосаяси ке??ст?к. Геоайма? ресми т?рде 1993 жылы 4 ?а?тарда ?аза?стан, ?ыр?ызстан, ?збекстан, Т?ж?кстан ж?не Т?р?кменстан Республикалары президенттер?н?? Ташкент ?аласында ?ткен саяси, экономикалы? ынтыма?тасты?ты ны?айту м?селелер? ж?н?ндег? бас ?осуында бек?т?лд?. Орталы? Азия болып аталуы – жер аума?ыны? Еуразия ??рлы?ыны? ортасында орналасуына ж?не б?л елдерд?? тарихы, д?н? мен т?л?, салт-д?ст?рлер? мен ?дет-??рпы, м?дениет? мен шаруашылы?ында?ы жа?ынды?тар, ??састы?тарды? к?п болуына байланысты.

Орталы? Азия елдер? Ода?ы
[??деу | ?айнарын ??деу]
Орталы? Азия айма?ыны? аума?ы 4 млн. км2-ден асады, хал?ыны? жалпы саны 74 млн. адамды ??райды. Айма? елдер?н?? сырт?ы сауда ж?не экономикалы? ?атынастарында ежелг? ?лы ж?бек жолыны? ?айта жа??ыруы ?з к?р?н?с?н беруде, ?р? Ресей, ?ытай ж?не ТМД-ны? бас?а да елдер?мен д?ст?рл? байланыстарын жал?астыруда. Орталы? Азия аума?ында ?ытай, А?Ш, ?нд?стан, Батыc Еуропа ж?не м?сылман елдер?н?? осы айма?та?ы геостратегия м?дделер? т?й?скен. Орталы? Азияны? саяси-?леуметт?к ?м?р?ндег? ?з?не т?н ерекше ?асиет – ол ислам ?лем?н?? б?р б?л?г? саналады ж?не христиан, буддизм, индуизм, т.б. ?ркениеттерд?? то?ысуымен де ерекшеленед?. Айма? шы?ыс пен батыс елдер?н жал?астыратын б?р?кт?руш? к?п?р ?ызмет?н ат?арады.
?аза?стан Республикасыны? Президент? Н.Назарбаев 2005 жыл?ы ?аза?стан хал?ына жолдауында “Орталы? Азия елдер? Ода?ын” ??руды ?сынды. Мемлекеттерд?? б?рлескен ?с-?имылдарыны? нег?зг? стратегия ба?ыты – саяси, экономикалы?, ?ылыми, ?скери, ?леуметт?к, гуманитарлы?, т.б. салаларда?ы ?йлес?мд?л?ктерд? ны?айту, дамыту болып табылады. [1]
Дерекк?здер
[??деу | ?айнарын ??деу]- ↑ a b ??аза?стан?: ?лтты? энциклопедия / Бас редактор ?. Нысанбаев – Алматы ??аза? энциклопедиясы? Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9, VII том
- ↑ Пучков П.И. и др., Страны и народы, М., 1979; Самбурова Е.Н., Медведова А.А., Китай, М., 1989; Большой географический атлас мира, М., 2004.
|
![]() | Б?л ма?аланы Уикипедия сапа талаптарына лайы?ты болуы ?ш?н уикиленд?ру ?ажет. |
![]() |
Б?л — ма?аланы? бастамасы. Б?л ма?аланы толы?тырып, дамыту ар?ылы, Уикипедия?а к?мектесе аласыз. Б?л ескертуд? д?лдеп ауыстыру ?ажет. |